از نمره ۱۵ هاشمی به شورای شهر پنجم تا صدای فرو ریختن بافت فرسوده

شهرداران آنلاین/خبرگزاری مهر؛ گروه جامعه: با نزدیک شدن به آخرین روزها و ماه‌های فعالیت مدیریت شهری و شورای شهر پنجم، کارنامه این دوره بیش از پیش قابلیت بررسی پیدا می‌کند.

از دوره‌های پیشین مدیریت شهری تاکنون، موضوع بافت فرسوده و نوسازی آن یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های عملکردی شهرداران و نهادهای شهری محسوب می‌شود.

نظرات و تحلیل‌های کارشناسان حاکی از آن است که شهرداری و شورای شهر پنجم در عمر ۴ ساله خود کارنامه موفقی در حوزه بافت فرسوده نداشتند.

به طوری که حتی محسن هاشمی رئیس شورای شهر نیز اردیبهشت ماه امسال در حاشیه جلسه شورای شهر و در جمع خبرنگاران این موضوع را تأیید کرد و گفت: به نظر بنده نمره عملکرد شورای پنجم ۱۵ است چراکه در حمل و نقل عمومی و بافت فرسوده، موفقیت‌های چندانی به دست نیاوردیم.

عدم نوسازی حد نصاب قانونی در بافت فرسوده

اعتراف رئیس شورای شهر پایتخت به عملکرد ضعیف این دوره در نوسازی بافت فرسوده مهر تأییدی بر شکست این دوره در نوسازی شهر است در همین راستا نیز مهدی چمران رئیس دوره پیشین شورای شهر در این باره گفت: قرار بر این بود که سالانه ۱۲ درصد بافت فرسوده نوسازی شود این مهم در دوره پیشین شورا بیش از ۱۲ درصد اتفاق افتاد اما در این دوره بافت فرسوده نوسازی نشد. نوسازی بافت فرسوده نیاز به کمک دولت، بانک‌ها، شهرداری و مردم دارد و تمامی این مشکلات راه‌حل‌های مطالعه شده‌ای دارد.

با وجود تاکید اعضای شورای پنجم بر پیشرفت مطلوب در زمینه بافت فرسوده اما حتی مدیران میانی شهرداری نیز به عملکرد ضعیف این دوره در این بخش انتقاد دارند.

مدیریت شهری در بافت فرسوده چه کار کرده است؟

به طوری که بوچانی دبیر کارگروه معماری و شهرسازی منطقه ۱۶ در جلسه اخیر با علی اعطا سخنگوی شورای شهر، با بیان اینکه مدیریت شهری در حوزه بافت فرسوده کاری نکرده است، گفت: هرجایی که بافت فرسوده است آغوشش را باز می‌کند به طرف آسیب‌های اجتماعی. مدیریت شهری در بافت‌های فرسوده چه کار کرده؟ این محله باغ آذری خانه‌های کوچک مقیاس دارد.

وی افزود: مدیریت شهری هیچ گونه کاری انجام نداد. به جای اینکه مناطق جدید به وجود بیاید همین بافت‌های فرسوده را بفروشند و سروسامانی به اینها بدهند.

با وجود گذشت ۴ سال از عمر شورای شهر پنجم، چهره شهر در بافت‌های فرسوده تغییر چشم گیری نکرده و همچنان بسیاری از محلات فرسوده با چالش‌های فراوانی روبرو هستند. به عنوان مثال در منطقه ۱۱، بافت فرسوده همچنان ابر مسئله منطقه را تشکیل می‌دهد.

بخش زیادی از نقاط فرسوده شهر با گذشت ۴ سال، همچنان به همان شکل قبل باقی مانده و به عنوان مثال هنوز راه‌ها و معابر منطقه ۱۴ پایتخت دارای کوچه‌های یک متری و ۸۰ سانتی متری است. حتی برخی محلات فرسوده شهر فاقد طرح تفضیلی برای نوسازی است و ناپایدار بودن بناها، خطرات زیادی برای ساکنان این مناطق ایجاد کرده است.

هنوز مدل درست شهرسازی در کشور نداریم

در همین خصوص عبدالرضا گلپایگانی معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره بافت فرسوده و اظهارات اخیر محسن هاشمی رئیس شورای شهر تهران مبنی بر اینکه نمره مدیریت شهری پنجم به دلیل عدم موفقیت در موضوع بافت فرسوده ۱۵ است، گفت: آقای هاشمی معیارهای خود را دارد اما بر اساس آنچه وظیفه قانونی و توان ما بوده، اعتقاد داریم که در موضوع بافت فرسوده یک تغییر ریل داشتیم.

وی با بیان اینکه با این همه ادعا در موضوع شهرسازی هنوز مدل شهرسازی درستی نداریم، ابراز داشت: حتی در همین دوره پنجم مدیریت شهری نیز برای این موضوع مدل درستی نداریم و این موضوع را تکذیب نمی‌کنم. البته در این دوره تلاش‌هایی برای اصلاح این الگوی حدوداً ۶۰ ساله شده است اما دوره مدیریت ۳۰ ماهه نمی‌تواند این روش را به طور کلی تغییر دهد. ما در این دوره در زمینه تغییر روش مبتنی بر کمیت، تأمین سرانه‌ها، ارتقا هویت محله‌ها و پیگیری پروژه‌های کوچک مقیاس برای شأنیت محلات اقدام کرده‌ایم.

وی عنوان کرد: در این موضوع بحث کمیت را باید کنار بگذارید. به عنوان مثال در محله نظام آباد هرچه امکان ساخت و ساز بیشتر و امکان تخریب و نوسازی بیشتری ایجاد کنیم، موفق تر هستیم اما آیا واقعاً این گونه است؟. در همان محله‌های شرق تهران هرچه ساخت و ساز بیشتر شود، آیا واقعاً کیفیت هم بیشتر می‌شود یا خیر.

معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران افزود: بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد که اتفاقاً این گونه نیست و در برخی مناطق باید آمار صدور پروانه کاهش یابد. مثال واضح این امر نیز منطقه ۱۰ و ۱۷ تهران است. در این موارد باید متناسب با ظرفیت محلات ساخت و ساز انجام شود.

گلپایگانی تصریح کرد: ظرفیت محلات نیز به سرانه‌های آن، شبکه معابر، قطعه بندی و مساحت قطعات و غیره بستگی دارد. در بسیاری از موارد جلوی نوسازی را در مناطق غیر مناسب گرفته‌ایم. به عنوان مثال در کوچه شش متری پروانه ساختمان ۶ طبقه را در بافت فرسوده می‌دادند. این امر خلاف ضوابط، طرح تفصیلی و خلاف مصلحت آینده محلات است.

وی تاکید کرد: شاید برخی به این توقف و کاهش طبقات نمره منفی بدهند اما به نظر بنده با توجه به معیارهای شهرسازی این نمره مثبت است. برای بررسی عملکرد مدیریت شهری در موضوع بافت فرسوده باید ابتدا ترازو و معیار خود را مشخص و بر اساس آن عمل کنیم.

اجرای مدل بساز بفروشی به جای نوسازی بافت‌ها

معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران خاطرنشان کرد: قبول دارم که در برخی موارد جلوی نوسازی در بافت فرسوده را گرفتیم و سرعت نوسازی را کاهش دادیم اما آن موارد به صلاح شهر بوده است.

گلپایگانی در پاسخ به این سوال که در موضوع بافت فرسوده باید چه اقدامی در طول این دوره مدیریت شهری انجام می‌شده که به اجرا نرسیده است، عنوان کرد: مدلی که ما طی ۳۰ سال گذشته برای بافت فرسوده داریم، عمدتاً بر این است که دو طبقه موجود با مشارکت یک نفر تبدیل به ۴ طبقه شود و دو طبقه به سازنده و دو طبقه به مالک تعلق گیرد. به نظر بنده این مدل شهرسازی نیست بلکه مدل بساز و بفروشی است.

عملکرد شورای پنجم در نوسازی بافت‌ها قابل قبول نیست

در همین راستا علیرضا احمدی رئیس شورای عالی استان‌ها نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، در خصوص عملکرد مدیریت شهری پنجم در حوزه نوسازی بافت فرسوده گفت: متأسفانه در این دوره آن اقدامی که باید به طور مطلوب انجام می‌شد، به تحقق نپیوست. به علاوه با توجه به اینکه بافت‌های فرسوده بیشتر در مناطق جنوبی شهر قرار دارند، باید امتیازاتی را به کسانی که در این بافت‌ها ساکن هستند ارائه می‌دادیم و یک امر تسهیل گری در این زمینه ایجاد می‌شد تا مردم بیشتر تشویق به نوسازی می‌شدند.

وی ابراز داشت: اما متأسفانه این کار آن طور که انتظار می‌رفت انجام نشد. برخی از بافت‌های فرسوده نیز مربوط به سازمان میراث فرهنگی است و مدیریت شهری باید مشکلات این بخش را نیز حل می‌کرد.

رئیس شورای عالی استان‌ها با بیان اینکه بافت‌فرسوده می‌تواند شکل و نگاه بیرونی به شهر را تغییر دهد، عنوان کرد: اما همه این موضوع به مردم باز نمی‌گردد بلکه باید افزون بر مردم، از سوی شورای شهر و شهرداری نیز تسهیلاتی برای نوسازی این بافت‌ها ایجاد شود.

احمدی در خصوص عملکرد شورای پنجم در این زمینه تصریح کرد: متأسفانه در این دوره نسبت به دوره گذشته و در مقام مقایسه با ادوار پیشین، از لحاظ عملکردی، اقدامات مطلوب و مورد نظر انجام نشد.

وی عنوان کرد: با توجه به سابقه حضورم در شورا از اختیارات شورا و شهرداری اطلاع دارم و بر اساس ظرفیت‌های این دو نهاد، کارخانه مدیریت شهری در موضوع بافت فرسوده قابل قبول نیست.

رئیس شورای عالی استان‌ها با بیان اینکه سابقه ضعیف شورای پنجم در نوسازی بافت‌های فرسوده هیچ توجیهی ندارد، خاطرنشان کرد: دلیل آن هم این است که شورا اختیار تصویب طرح‌ها، لوایح و تغییر دادن برنامه و بودجه را دارد و می‌توانست از این طریق اقدامات بهتری انجام دهد.

رئیس شورای عالی استان‌ها در خصوص تأثیر برنامه و بودجه در نوسازی بافت‌های فرسوده عنوان کرد: برنامه و بودجه یکی از راه‌های برون رفت از مشکلات است و در این موضوع نیز متأسفانه برنامه و بودجه آن طور که باید و شاید دیده نشده است.

احمدی تصریح کرد: اگر برنامه و بودجه را طی چهار سال گذشته مطالعه کنید مشخص است که در آن اهتمام چندانی به بافت‌های فرسوده وجود ندارد. به علاوه تمامی اعتبارات و بودجه در نظر گرفته شده به این بخش نیز اجرایی نشده است.

به طور کلی نگاهی به سابقه ادوار گذشته در نوسازی بافت‌های فرسوده نشان می‌دهد که این دوره از مدیریت شهری، نسبت به گذشته عملکرد ضعیف‌تری در نوسازی این بافت داشته و با وجود شعارهای شورای پنجم در این خصوص، چهره نقاط فرسوده شهر تغییر چندانی نکرده است.

این در حالی است که شورا در ماه‌های پایانی عمر خود به جای پرداختن به مسائل مهم شهر، در حال تصویب یک فوریت‌ها و لوایح غیر ضروری است