بررسی ابعاد زیست محیطی شهرسازی اراک

شهرداران آنلاین/به گزارش خبرنگار ایمنا، یکی از مهمترین پارامترهای اصلی در زمینه ساخت و ساز و توسعه‌های شهری توجه به دو موضوع عمده مرتبط با پایداری محیط و الزامات زیست محیطی است. آثار نامطلوب ناشی از بی توجهی به این مقوله‌ها در صورت نبود مدیریت صحیح در آینده محیط زندگی شهروندان را با مخاطرات جدی مواجه می‌کند.

طی سال‌های اخیر شتاب روزافزون توسعه شهری و افزایش جمعیت از یک طرف و نبود برنامه‌ریزی مناسب پروژه‌های توسعه شهری و بی توجهی به سازوکارهای محیط زیست شهری از طرف دیگر صدمات جبران ناپذیری بر پیکره شهرها از جمله شهر اراک وارد کرده است. در این راستا با اجرای راهبردهای توسعه پایدار و بر اساس سیاست‌های آمایش شهری، توسعه پایدار شهری با تاکید بر حفظ ساختار زیست محیطی محقق می‌شود.

رعایت الزامات زیست محیطی در پروژه‌های شهرسازی

علی اصغر غفاری، کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری در این خصوص می‌گوید: از مهمترین مباحثی که در توسعه پایدار شهری مطرح است توجه به الزامات زیست محیطی در پروژه‌های شهرسازی است، در قسمتی از پروژه‌های عمرانی اراک در حوزه ترافیکی اعم از زیرگذرها، روگذرها و بزرگراه‌های احداث شده هر چند در زمان احداث قسمتی از فضای سبز و درختکاری‌های مسیر از بین رفته اما اصلاحاتی صورت گرفته و فضای سبز جدیدی جایگزین شده است.

وی ادامه می‌دهد: احداث رینگ‌های ترافیکی اگرچه در روان سازی تردد خودروها و به دنبال آن کاهش آلایندگی حاصل از دود خودروها در شهر تأثیر بسزایی دارد، اما مشکلی که شهرسازی اراک در این زمینه با آن دست و پنجه نرم می‌کند بار سنگین ترافیکی در محدوده مرکزی شهر است که هیچ گونه فرآیند اصلاحی در خصوص آن شکل نگرفته است.

این کارشناس شهری تصریح می‌کند: با وجود این که در توسعه پایدار شهری ایجاد هسته‌های اقتصادی در نقاط مختلف مطرح شده است اما این مهم در شهر اراک آن چنان که شایسته است مورد توجه قرار نگرفته است، عمده ترین علت ترافیک محدوده مرکزی شهر ترددهای زائدی است که به واسطه تک هسته‌ای بودن شهر ایجاد می‌شود؛ مردم برای خرید مایحتاج روزانه خود با وسایل نقلیه شخصی و عمومی به مرکز شهر سفر می‌کنند که ترافیک حاصل از این سفرها اثرات زیست محیطی نامناسبی را در پی خواهد شد؛ همچنین میزان عرض معابر پیاده روها موضوع دیگری است که در طرح‌های کلی شهرسازی و معماری شهر اراک به آن کمتر توجه شده است، عرض معابر برای تردد شهروندان اعم از کودکان و سالمندان که با سرعت کمتری تردد می‌کنند کافی نیست.

غفاری خاطرنشان می‌کند: در بافت مرکزی شهر باز هم به علت تک هسته‌ای بودن، مسیرهای پیاده رو پرازدحام است و در این میان مغازه دارها هم قسمتی از وسایل خود را در پیاده رو قرار می‌دهند و به این مشکل دامن می‌زنند به طوری که حتی اگر عرض پیاده رو مناسب باشد به واسطه قرار دادن وسایل مغازه داران مردم در ترددهای خود با مشکل مواجه خواهند شد.

وی اظهار می‌کند: به تازگی بین نوجوان‌ها استفاده از وسایل نوین ترددی همچون اسکیت، اسکیت برد و یا دوچرخه معمول شده که برای این گونه ترددها هم به خصوص در محدوده مرکزی شهری هیچ تدبیری نشده است. در قسمت‌هایی از شهر مسیرهای پیاده روی و دوچرخه سواری ایجاد شده است، اما علاوه بر ناکافی بودن این معابر در بخش‌هایی از شهر ارتباط مناسبی بین این مسیرها دیده نشده است که برای حل این معضل باید رینگ‌های مسیر پیاده روی و دوچرخه سواری در شهر ایجاد کرد.

این کارشناس شهرسازی عبور عرضی از خیابان‌ها را از دیگر معضلات شهرسازی اراک می‌داند و پیشنهاد می‌کند: معمولاً در خیابان‌های پرتردد ناچار به عبور عرضی از خیابان‌ها هستیم اما برای جلوگیری تداخل عبور عابر پیاده و خودروها می‌توان زیرگذرها یا روگذرهایی برای عبور افراد پیاده در این مسیرها ایجاد کرد. عبور عرضی از خیابان یکی از عوامل افزایش تصادفات در شهر است و علاوه بر آن در ایجاد ترافیک خیابان‌ها نیز مؤثر است چرا که خودروها در مقاطعی که خط کشی عابر پیاده ایجاد شده موظف به توقف هستند و همین مسئله باعث ایجاد گره ترافیکی خواهد شد.

وی می‌گوید: پل‌های عابر پیاده موجود در محدوده مرکزی شهر مکانیزه شده‌اند، اما با ایراداتی مواجه هستند و در اطراف شهر نیز روگذرهای اندکی برای عابران در نظر گرفته شده که به صورت سنتی و پلکانی مورد استفاده قرار می‌گیرند، اگر مکانیزه شدن این پل‌های عابر پیاده مورد توجه قرار گیرد، سهولت استفاده از آن باعث ترغیب افراد به این کار خواهد شد و سالمندان و معلولان هم به راحتی می‌توانند از این زیرگذر یا روگذرهای عابران پیاده استفاده کنند.

مناسب سازی معابر شهری باید در نوسازی‌ها رعایت شود

سعید نادری، رئیس کمیسیون فنی، عمران، ترافیک و شهرسازی شورای اسلامی شهر اراک نیز در این خصوص به خبرنگار ایمنا می‌گوید: برای بررسی این مسئله علاوه بر پرداختن به کالبد شهر، شهرسازی و دسترسی خیابان‌ها باید سرانه کاربری‌های مورد نیاز در شهر را که وجودشان برای زندگی و زیست شهری الزامی است مورد توجه قرار داد. در طرح جامع شهر به دسترسی‌ها، راه‌ها و سرانه کاربری‌ها اشاره شده اما موضوع مورد اهمیت چگونگی اجرای این طرح است.

وی ادامه می‌دهد: پروژه‌های شهری معمولاً بر اساس طرح جامع شهر انجام می‌شود و در آن مطالعات زیست محیطی هم لحاظ خواهد شد، گذشته از آن بعد از اینکه در طرح جامع، مسیر توسعه شهر مشخص، پروژه‌ها تعریف و کاربری‌های مختلف برای قسمت‌های متفاوت شهر دیده شد، شهرداری اقدام به اجرایی کردن آن خواهد کرد. حال باید دید در اجرا برای مثال چقدر به پیوست‌های زیست محیطی توجه شده است.

رئیس کمیسیون فنی، عمران، ترافیک و شهرسازی شورای اسلامی شهر اراک اظهار می‌کند: در خصوص کاربری‌های مختلف در شهر نیز در سال‌های اخیر اقداماتی تحت عنوان شهر دوستدار سالمند، شهر دوستدار کودک، زنان یا معلولان در سطح کشور در دست اجرا بوده است. در طراحی‌های شهری استانداردهای خاصی مرتبط با این اقشار جامعه است که توسط سازمان‌های بین المللی تهیه شده و باید به اجرای آنها پرداخت.

نادری در خصوص مناسب سازی معابر در شهر اراک می‌گوید: اراک شهر نوپایی در کشور محسوب می‌شود و سابقه طرح جامع در آن به ابتدای دهه پنجاه باز می‌گردد، از آن تاریخ این شهر دارای طرح جامع شده و بر اساس یک طرح و نقشه توسعه پیدا کرده است، در بافت تاریخی اراک واقع در هسته مرکزی شهر که از قدیم طبق یک نقشه احداث شده بسیاری از این موارد لحاظ شده است، اما در دیگر قسمت‌های شهر که در طول سال‌های مختلف طی اجرای پنج یا شش طرح جامع احداث شده‌اند به تدریج و تا حدودی به این موضوع پرداخته شده است، اما در حال حاضر بافت کالبدی شهر اراک وضعیت مطلوبی در این زمینه ندارد و طرح‌های اجرایی اندکی در زمینه مناسب سازی پیاده روها، پارک‌ها، ساختمان‌ها و ایجاد فضاهای مخصوص برای این اقشار اجرا شده است.

وی ادامه می‌دهد: برای نمونه در شهر اراک تنها دو سال است که پارک بانوان احداث شده، می‌توان پارک مخصوص معلولان هم احداث کرد، اما رسیدگی به این موارد نیازمند انجام مطالعات جامع در دوره‌های مختلف است، مناسب سازی معابر شهری باید در نوسازی‌ها رعایت شود. به هر حال استانداردها در این زمینه مشخص بوده و پیداست که به چه شکل باید اقدام کرد و عملیاتی شدن آن مشروط بر پیگیری مدیریت شهری است.