به گزارش خبرنگار ایمنا، شهر امروز به عنوان اثر بارز تمدن معاصر باید به چیزی ورای طراحی بناها و شبکه رفت و آمد بیندیشد. بنابراین لازم است فضاهایی خلق شوند که با نیازهای امروز مطابقت داشته و با فناوری نوین همخوان باشد، در این فضاها روحی جستجو می‌شود که به شهر غنا و تنوع ببخشد و تأثیر فزاینده‌ای را سبب شود که پیوندهای گوناگون شهروندان با مکان‌ها و فضاهای شهری را بیان کند. در این حالت است که می‌توان احساس زیبایی و سرزندگی شهری با هویت را تدارک دید و از تعلق خاطر شهروند به شهر سخن گفت.

معاون تازه نفس شهردار اصفهان در حوزه شهرسازی و معماری با توجه به شناختی که از حوزه شهرسازی ستادی و مناطق به دست آورده، چالش‌های موجود در این زمینه را بررسی و بر اساس آن برنامه‌ای تهیه کرده تا اصفهان طلایه‌دار شهرسازی و معماری کشور شود. به منظور آگاهی هر چه بیشتر از دیدگاه‌ها و برنامه‌های حوزه معاونت شهرسازی و معماری، گفت و گویی را با «وحید مهدویان، معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان» انجام داده‌ایم که مشروح آن در ادامه از نظرتان می‌گذرد:

ارزیابی شما از شرایط فعلی معاونت شهرسازی و معماری شهرداری چیست؟

اصفهان را شهر تاریخی و مذهبی، فرهنگی و هنری می‌دانیم که یکی از شاخصه‌های آن معماری و شهرسازی است، به طوری یکی از شش مکتب شهرسازی و معماری، «مکتب اصفهان» است، زیرا یک تفکر، ایدئولوژی و اصول در شهرسازی و معماری اصفهان نهفته است، در این راستا معاونت شهرسازی و معماری طلایه دار این مکتب بوده است.

داشته‌ای به نام «معماری و شهرسازی اصفهان» به ما ارث رسیده و ما باید در راستای تفکرات و ایدئولوژی‌های مکتب اصفهان و شهر اسلامی از آن صیانت کرده و آن را در جهت رفاه حال زندگی شهروندان توسعه دهیم.

معاونت شهرسازی و معماری یکی از هفت حوزه معاونت در شهرداری است که علاوه بر مباحث تئوری شهرسازی و معماری، کارهای اجرایی نیز در زمینه پروانه ساختمانی و ساخت و ساز شهری را بر عهده دارد.

بیشترین مراجعات حضوری مردم به شهرداری نیز در حوزه‌های معاونت شهرسازی و مناطق ۱۵ گانه است، بالتبع می‌توان گفت جبهه مواجه شهرداری با مردم، حوزه معاونت شهرسازی است؛ البته بستر تاریخی شهر اصفهان اهمیت این حوزه را شاخص می‌کند. هنر معاونت شهرسازی و تیم زیر مجموعه این است که از اصول و ضوابط عدول نکند و به نحو شایسته پاسخگوی شهروندان باشد.

در برنامه‌ای که به شهردار اصفهان ارائه کردم، به عنوان نخستین گام چالش‌های شهر در حوزه شهرسازی و معماری را بر اساس مطالعات طرح جامع اصفهان، گزارش‌های عملکرد چهارساله معاونت و ۱۳۷ شهرداری، مطالعه گزارش بازخورد طرح تعالی، بررسی کرده و بر اساس شش ارزش، برنامه‌های خود را اعلام کردم.

چالش‌ها و مشکلات این حوزه چیست؟

در حوزه شهرسازی و معماری اولین چالش «بی‌اعتمادی اجتماعی» در گلوگاه‌هایی است که برای پاسخگویی‌ها وجود دارد؛ دیگر چالش «روزمرگی» است، این معاونت به جای نگاه کلان به تعالی شهر و اینکه طلایه دار معماری و شهرسازی باشد، درگیر روزمرگی و پاسخگویی به مردم شده.‌ شواهد نشان می‌دهد تلاش‌ها به جای تمرکز زدایی به سمت تمرکز گرایی بوده و باعث شده به اهداف کلان نیندیشیم؛ بسیاری از پاسخگویی‌ها زمان طولانی دارد، به عنوان مثال برای صدور پروانه ساختمانی طبق آمار دریافت شده از سیستم، ۲۳۹ روز و پاسخگویی به پایان کار نزدیک به ۱۶۷ روز زمان می‌برد.

بر اساس آمار دریافتی از سیستم مکانیزه، ۴۳ درصد درخواست پروانه‌های ساختمانی به نتیجه نرسیده و فعالیت‌ها بازده پایینی داشته است. طولانی شدن فرآیندها، شهروندان را از به نتیجه رساندن امور مورد هدف خود منصرف می‌کند؛ آمارها بیانگر آن است که ۴۳ درصد فعالیت‌ها پرت بوده و ۵۳ درصد پایان کارها به نتیجه نرسیده است.

تمرکز گرایی در حوزه معاونت شهرسازی و معماری وجود داشته به طوری که طبق آمارهای موجود در مدت زمان یکسال ۷۰ هزار استعلام از معاونت شهرسازی شده است بنابراین تاکید داریم که تفویض اختیار برای نتیجه گرایی به جای فرایند گرایی باید مورد توجه قرار گیرد.

یکی از چالش‌ها این است که نظارت هوشمند برای عملکردها وجود ندارد؛ البته بسترها موجود است، اما نظارت بر عملکرد پرسنل آنچنان که باید، اتفاق نیفتاده است در حالی که می‌توان پیشگیرانه اقدام کرد. (استفاده از بستر مانیتورینگ باعث نظارت هوشمند مداوم می‌شود)

یکی دیگر از موضوعات وجود کمیسیون‌ها و شوراهای غیرقانونی و امضاهای طلایی است که ترویج یافته به طوری که ضوابط و مقررات با یک امضا و تصمیم سلیقه‌‎ای و کمیسیونی که جایگاه قانونی ندارد، تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد و باعث می‌شود بسیاری از تخلفات اتفاق افتد.

یکی دیگر از چالش‌ها پیچیدگی ضوابط است؛ اصفهان پیچیده‌ترین ضوابط شهرسازی را در بین کلانشهرهای کشور دارد که باعث می‌شود خیلی اوقات فرد سازنده را منصرف کنیم، زیرا منفعتی برای او به همراه ندارد و البته در این فرایند شهر نیز منتفع نخواهد شد؛ نگاه ما به سیستم مکانیزه و هوشمند نگاه سنتی است، در صورتی که باید ابتدا فرآیندها اصلاح یا حذف شود تا امور به خوبی انجام شود.

اخلاق حرفه‌ای موضوع بسیار مهمی است، اما متأسفانه شاهد هستیم تعدادی از کارکنان حوزه شهرسازی با اخلاق حرفه‌‎ای آشنایی ندارند؛ معتقدم باید منشور اخلاق حرفه‌ای را اعلام و انتظار انجام اقدامات لازم توسط کارکنان در راستای تحقق آن را داشته باشیم.

عدم اجرای پلکان شغلی و جانشین پروری مشکل دیگر است که بسیاری از نیروهای متعهد را بی انگیزه می‌کند؛ به هر جهت سلیقه گرایی در انتخاب و عدم شایسته سالاری و انحصار طلبی نیروهای متعهد را از انجام کار دلسرد و بی‌انگیزه می‌کند. باید نردبان شغلی و روش شایسته سالاری را تعریف کنیم تا انگیزه لازم در کارکنان ایجاد شود.

نگرش ما در حوزه معاونت شهرسازی از حکمرانی به حکمروایی، از تمرکز گرایی به تمرکز زدایی و انحصارطلبی به سمت تفویض اختیار است که بسیار گره‌گشا خواهد بود.

باید بستری ایجاد کنیم تا به صورت تیمی، گروهی و همفکری، درباره معماری و شهرسازی شهر تصمیم‌گیری کرده و با مشارکت مردم پروژه تعریف کنیم.

گویا برنامه شما به شهردار اصفهان حول شش ارزش نوشته شده است.

بله؛ ارزش اول موضوع تعهد بود، اگر اقدامات خوبی در دوره‌های گذشته انجام شده، باید ادامه پیدا کند؛ هیچ برگشت به گذشته‌ای نداریم، هر آنچه کار انجام شده و تأثیر مثبت در شهر داشته را ادامه خواهیم داد و تقویت می‌کنیم چرا که باید باور داشته باشیم کارهای خوب هم انجام شده است.

ارزش دوم واقع‌نگری توأم با انعطاف است؛ نباید خیال‌پردازانه و ایده آل گرا برنامه‌ای را تهیه کرد و واقعیت‌ها را ندید و تنها توقع ایجاد کرد؛ در واقع برنامه‌ها باید قابلیت اجرایی داشته باشد.

موضوع دیگر برنامه محوری است، در این راستا برنامه کوتاه مدت دو ماهه در دو فاز ۱۸ ماهه و چهار ساله ارائه شد که فاز ۱۸ ماهه سه بخش شامل کوتاه مدت دو ماهه، میان مدت شش ماهه و بلند مدت ۱۸ ماهه دارد که به موازات همدیگر حرکت می‌کند.

باید برنامه محور باشیم تا تکلیف مدیریت حوزه و خواسته‌ها از زیرمجموعه‌ها برای کارکنان مشخص شود.

موضوع دیگر بحث قانونمندی است، اگر برنامه‌ای ارائه و تدوین می‌شود باید در چارچوب قوانین بالادستی باشد؛ بحث دیگر نظارت‌پذیری است؛ اینکه بدانیم و اعتقاد داشته باشیم در این برنامه پلتفرم‌هایی ایجاد و همه دستگاه‌های اجرایی و مردم ناظر حرکت ما باشند.

اولویت مهم کاری معاونت شهرسازی و معماری در این دوره مدیریت شهری چیست؟

بر اساس چالش‌ها و ارزش‌ها، هشت اولویت در نظر گرفته شده که از جمله آنها اقتصاد شهر، هوشمندسازی و تعامل (تعامل برای ارائه هم افزایی و ایجاد بستری برای ارائه خدمات بهتر به مردم) است.

اولویت چهارم مانع زدایی با هدف ساده‌سازی ضوابط و فرآیندها است تا سنگ‌های بزرگ و سنگ‌ریزه ها از جلوی راه مردم برداشته شود.

اولویت برون سپاری موضوع دیگر است؛ باید بپذیریم که شهرداری به جای نقش حکمرانی، باید نقش راهبر و بستر ساز داشته باشد.

موضوع دیگر کاربست اقدامات حمایتی است، باید به این باور برسیم که معاونت شهرسازی و معماری به تنهایی نمی‌تواند هیچ کاری انجام دهد، اما اگر وارد تعاملات سازنده شده و برخی کارهای حمایتی انجام دهد، بی‌شک موفق خواهد بود.

حوزه فرهنگی یکی دیگر از برنامه‌ها است، خیلی از امور به فرهنگ‌سازی بستگی دارد تا شهری برای همگان داشته باشیم

بر اساس این اولویت‌ها اهدافی تعیین شد و هشت محور را به عنوان محورهای اساسی در نظر گرفتیم تا برنامه‌ریزی‌ها حول این هشت محور انجام شود.

محورهای هشت گانه کدامند؟

محور اول تحقق شهرسازی الکترونیک و هوشمند است که در سه فاز حرکت می‌کنیم، اول الکترونیکی کردن است، مردم باید بتوانند کلیه خدمات خود را به جای دستی به صورت الکترونیک دریافت کنند و دیگر کار دستی در سیستم شهرسازی نداشته باشیم؛ همزمان خودکارسازی را شروع می‌کنیم تا شهروندان برای انجام امور حداقل مراجعه را به شهرداری داشته باشند.

حوزه سوم هوشمندسازی است، بسیاری از تصمیم‌سازی‌هایی که در حال حاضر به صورت سلیقه‎‌ای است، از طریق سامانه‌های هوشمند انجام می‌شود.

محور دوم ارتقای شاخص‌ها و معیارهای شهر اسلامی- ایرانی به سوی شهر انسان‎گرا است که به حکمروایی خوب شهری باز می‌گردد؛ خوشبختانه دبیرخانه شهر اسلامی در معاونت شهرسازی مستقر است و باید تقویت شود.

یکی از خروجی‌های مورد انتظار این است که همچون نمای رومی، کامپوزیت و…، نمای اصفهان داشته باشیم که در این راستا جریانی به وجود می‌آوریم، البته نمی‌توان ادعا کرد در مدت زمان چهار سال می‌توان شهر اصفهان را اسلامی و ایرانی کرد، اما می‌توان حرکت‌هایی را انجام داد تا جریان آغاز شود.

یکی از نمادهای معماری این شهر، نمای اصفهان است که باید به صورت فرهنگ و الگو در بسترهای مختلف معرفی شود چرا که می‌تواند یکی از شاخصه‌های شهر اصفهان شود.

محور سوم معرفی و راهبری پروژه‌های شاخص شهری با رویکرد رونق اقتصادی شهر است، در هر دوره‌ای از معماری ایران پروژه‌های شاخص و ماندگار داریم لذا در صدد هستیم با کمک سرمایه‌گذاران و جامعه علمی پروژه‌های شاخصی را در شهر به ویژه در حریم شهر تعریف کنیم تا در شهر رونق اقتصادی ایجاد و سرمایه‌گذاری را در شهر بالا ببریم.

محور دیگر طرح‎‌ریزی و پایش پروژه‌های شهری و مسکن با تمرکز بر بافت‌های فرسوده است، خوشبختانه یکی از کمیسیون‌هایی که در این دوره قوی تشکیل شده، کمیسیون آب و مناطق کم برخوردار است؛ یکی دیگر از محورها ورود به مناطق کم برخوردار است که در این راستا ۹۵ محله بافت فرسوده و ناکارآمد شناسایی و گزارش مربوط به ۱۳۰ هزار پلاک را استخراج کرده و در این محله‌ها بر اساس برنامه‌ریزی، پروژه‌های فرهنگی را با هماهنگی معاونت فرهنگی و پروژه‌های عمرانی را با هماهنگی معاونت عمرانی تعریف می‌کنیم.

در حال حاضر پروژه‌هایی برای شش محله تعریف شده که می‌تواند در سال جاری کلید بخورد و سال‌های آینده نیز به سایر مناطق ورود خواهیم کرد.

معتقدم با هماهنگی‌های درون و بیرون بخشی می‌توان خدماتی را تعریف و عدالت محوری که موضوع مورد تاکید شهردار است را رعایت کنیم؛ دیدگاه ما این است که نقطه توجه را از مناطقی که همیشه رسیدگی می‌شده به مناطقی که کمتر مورد توجه قرار گرفته، تغییر دهیم.

محور پنجم مانع زدایی ارائه خدمات، شفافیت عملکرد و افزایش سلامت اداری است، زیرا یکی از چالش‌های بزرگ شهر اصفهان ضوابط و مقررات و فرایندهای پیچیده آن است.

در نامه‌ای به شهردار اصفهان ۱۰ فرایند را از حوزه شهرسازی در بخش پایان کار، پاسخگویی به استعلام و پروانه ساختمان حذف خواهیم کرد؛ در واقع حذف ۱۰ فرایند با نگاه ساده‌سازی پاسخگویی به مراجعان انجام می‌شود. البته نگاه من تخصص گرایی است نمی‌خواهیم فرایندی را حذف و ضربه‌ای به شهر بزنیم، از این تاکید داشتیم فرایندهایی که مربوط به شهرداری نیست باید حذف شود.