تشکیل پرونده ثبت جهانی مجموعه بازار تاریخی اراک/میراث‌فرهنگی و شهرداری موافق جمع‌آوری پل خیبر است

شهرداران آنلاین/به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ مصطفی مرزبان مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان مرکزی در گفتگو با دیار آفتاب؛ گفت: هر کشوری برای ثبت آثار و ابنیه‌ها تاریخی خود در فهرست میراث جهانی دارای سهمیه هستند و ایران هم سالانه یک یا دو مورد را می‌تواند به ثبت برساند و با توجه به همین محدودیت استان مرکزی، ثبت بازار تاریخی اراک را در اولویت قرار داده است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان مرکزی افزود: براساس این تصمیم تمامی مجموعه بنای بازار با کاروانسراها، سراها، راسته‌های اصلی و فرعی، تیمچه‌ها و الحاقات برای ثبت پیشنهاد داده شده است.

وی با بیان اینکه طی یکی دو سال گذشته قرارداد تهیه پرونده ثبت جهانی امضا شده است، گفت: این پرونده توسط مشاور در حال تهیه و آماده‌سازی است و حداکثر تا پایان سال آماده و برای وزارت میراث‌فرهنگی ارسال خواهد شد.

مرزبان ثبت جهانی یک بنا به عوامل مختلفی از جمله معماری منحصر به فرد، حذف دخل و تصرف‌هایی که اصالت بنا را تحت تاثیر قرار داده و مواردی از این دست مشروط دانست و گفت: با توجه به لزوم حذف دخل و تصرفات، حذف پل خیبر در محدوده بازار که منظر این بنای تاریخی را تحت‌الشعاع قرار داده در دستور کار است.

وی در خصوص معماری و سابقه تاریخ بازار تاریخی اراک با اشاره به تقارن هندسی و معماری منحصر به‌فرد این مجموعه، افزود: بازار اراک با عمری حدود ۲۰۰ سال در زمان فتحعلی‌شاه به دست یوسف‌خان گرجی بنا گذاشته شد و به نوعی هسته اولیه شهر محسوب می‌شد. این مجموعه ۱۴هکتار مساحت دارد و به صورت ۲ راسته بازار عمود و براساس طرحی از پیش اندیشیده ساخته شده‌ است و بر خلاف بازارهای دیگر مسیر آن به صورت آزاد و منحنی نیست، بلکه مسیرها منظم و دارای تقارن هندسی هستند.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان مرکزی اضافه کرد: هیچ بازاری به مانند بازار تاریخی اراک در کشور با این نظم در سراها و طول راسته نیست و مرمت و حفاظت از آن به تعامل بین دستگاه‌ها و خود بازاریان نیاز دارد.  ثبت جهانی آثار تاریخی اهمیت بسیاری دارد، زیرا موجب می‌شود یک ردیف اعتبار جداگانه دریافت کنند و دست میراث فرهنگی برای مرمت و حفاظت از آن‌ها باز باشد.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان مرکزی با اشاره به اینکه مرغوبیت محصولات کشاورزی در منطقه عراق (اراک) و نیز شهرت جهانی فرش ساروق و نیاز به ایجاد مرکزی برای فروش محصولات، انگیزه اصلی ایجاد شهر و بازار اراک از نظر اقتصادی بود، بیان کرد: «به علت معماری خاص به کار رفته در ساخت بنای بازار، هوای داخل آن در زمستان گرم و متبوع و در تابستان علی‌رغم سر پوشیده بودن بسیار خنک است. همین ویژگی‌ها و زیبایی خیره‌کننده سراها موجب شد اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در صدد ثبت جهانی این اثر باشد و امیدواریم که این امر در سال ۱۴۰۰ به سرانجام برسد.

وی در خصوص ثبت جهانی بازار، گفت: پل خیبر در نزدیکی بازار اراک یکی از موانع ثبت جهانی این مجموعه است،‌ میراث‌فرهنگی و شهرداری موافق جمع‌آوری این پل است. مقرر بود این پل جمع‌آوری شود و شورای شهر هم موافقت کرده بود، اما به نظر می‌رسد با توجه به مسائل ترافیکی شهر این موضوع تاخیر داشته و هنوز تکلیف آن روشن نشده است.

مرزبان به مرمت بازار اراک در سال‌های گذشته اشاره کرد و افزود: مهم‌ترین بازوی میراث‌فرهنگی برای مرمت، اعتبار و بودجه است، در سال‌های گذشته به دلیل کمبود اعتبار، فقط موفق به مرمت اضطراری بنا برای رفع خطر انجام شدیم، همچنین بخشی از کف‌سازی راسته‌های اصلی هم انجام شد، البته در سال گذشته سه سرا مورد مرمت اصولی قرار گرفت.

وی رقم مورد نیاز برای مرمت بازار را حدود ۵۰ میلیارد تومان دانست و گفت: در یکی دو سال گذشته نظر شهرداری برای مشارکت شهرداری در امر مرمت بنا جلب شد و تا امروز شهرداری از محل اعتبار بازآفرینی شهری، سرای نبی‌زاده را مرمت کرده است، البته بازاریان در مرمت نیز مشارکت داشتند به طوری که سرای کاشانی با ۱۵۰ میلیون تومان اعتبار و مشارکت حدود ۳۰ میلیون تومانی بازاریان و سرای نبی‌زاده نیز با ۳۰ میلیون تومان اعتبار و ۸ میلیون تومان کمک براساس الگوی سنتی مرمت شد و مرمت سرای صندوق‌سازها به زودی آغاز می‌شود.