میز هوشمندسازی شهرداری اصفهان چه مسائلی را دنبال می‌کند؟

یکی از اولویت‌های مدیریت شهری در دوره ششم فعالیت بر اساس شعار محوری «اصفهانِ من شهر زندگی» شکل‌گیری میزهایی همچون هوشمندسازی است. میز هوشمند همزمان با آغاز دوره ششم با تاکید شهردار اصفهان به منظور تسهیل امور و پیشرفت اثر بخش‌تر اهداف تشکیل شد تا فعالیت‌ها و پروژه‌های مهم رصد، پیگیری و به نتایج قابل قبول برسد و رضایت شهروندان به خدمات الکترونیکی و بسترهای هوشمندی شهر جلب شود.

میز هوشمندسازی موجب شفافیت عملکرد مسئولان در راستای خدمتگزاری به مردم می‌شود و در نهایت فساد را از این مجموعه حذف می‌کند.

از دیگر اقدامات موفقیت‌آمیز در مسیر هوشمندسازی، اجرای پروژه نصب پلاک‌های آبی هوشمند کد پستی بوده که موجب ایجاد پنجره واحد و دسترسی به میز خدمت الکترونیکی مکان محور شده است.

آنچه در ادامه می‌خوانید، حاصل گفت و گو با سعید فردانی، دستیار ویژه شهردار در امور هوشمندسازی و مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری اصفهان به منظور افزایش آگاهی شهروندان در خصوص هوشمندسازی و امنیت زیرساخت‌های این کلان‌شهر است.

 میز هوشمند سازی که از ابتدای دوره ششم مدیریت شهری شکل گرفت، چه کارایی دارد و چه مباحثی را دنبال می‌کند؟

فردانی: قبل از تشکیل میز هوشمندسازی، کمیته فنی فاوا و هوشمندسازی تشکیل شد تا مباحث در این‌جا به پختگی برسد و در ادامه اگر کمیته فنی توانست تصمیمی حاصل کند، مباحث پیش بروند، اما اگر به نتیجه نرسید مباحث روی میز هوشمند قرار گیرد.

با انجام یک تحلیل بر ۵۲ جلسه سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱، همچنین بررسی مصوبات با همکاری مشاور فناوری و اطلاعات مدیر عامل شرکت نمایشگاه‌های اصفهان، متوجه شدیم تعداد مصوبات با سطوح متفاوت بسیار زیاد است که نیازی هم به مطرح شدن در میز نداشته است و بعضی از این مصوبات باید در مدت زمان دو ساعت بررسی می‌شد و زمان یک ساعته، برای آن‌ها کافی نبود.

در نهایت بر اساس تحلیل مصوبات قبلی دو سیاست در دستور کار قرار گرفت؛ یکی اینکه از سال جاری اجرای مصوبات سال‌های قبل اولویت میز می‌شود و دیگری، کیفی‌سازی مصوبات است؛ یعنی مصوبات از لحاظ کیفیت ارتقا پیدا کرده است و در مواردی با اولویت وارد و متمرکز شود؛ بر این اساس از ابتدای سال هفت جلسه میز هوشمندسازی داشتیم که این میز با حضور ذی‌نفعان مؤثر، بر اساس مصوبات، تشکیل شده‌است باید اشاره کرد که عمده‌ترین مدل ما هم، درخواست‌ها نیست، زیرا ابتدای هر جلسه پیشرفت پروژه‌های شاخص بررسی می‌شود.

از جمله این پروژه‌ها می‌توان به سامانه‌های اصنو، اصرو، اصفهان من، پلاک آبی هوشمند و باز طراحی نقش راه هوشمندسازی اشاره کرد؛ بعد از آن، مباحثی که به عنوان ورودی‌های میز هوشمند می‌توان نام برد، فناوری وید (Void) و پروژه اصنو است که از موضوعات مهم به‌شمار می‌رود و در این جلسات مطرح می‌شود؛ هم‌چنین از شهردار انتظار می‌رود با قرار گرفتن در جریان چالش‌های پروژه اصنو، سیاست‌گذاری‌های لازم را انجام دهد.

فناوری VOIP روشی برای انتقال داده و صوت بر بستر شبکه است و مزیتی که نسبت به سیستم‌های تلفنی آنالوگ دارد، اقتصادی‌بودن با کاهش هزینه‌های تماس‌های بین‌المللی و دور از محدوده، انعطاف‌پذیری و قابلیت جابه‌جایی با تماس از هر دستگاه متصل به شبکه و اینترنت، ویژگی‌های پیشرفته از جمله تبدیل پیام‌های صوتی به ایمیل و کنفرانس‌های تصویری و مقیاس‌پذیری با افزودن یا حذف خطوط تلفن به طور سریع و آسان است.

از موارد قابل اهمیت برای این سازمان، تسری ظرفیت میز هوشمندسازی با سایر ارگان‌ها است، به این صورت که شهرداری با دعوت و برقراری تعامل با چند ارگان به جابه‌جایی داده‌ها بین ارگان‌ها و شهرداری کمک می‌کند.

پرش رو به جلوی شهرداری اصفهان برای زیرساخت‌های شهر هوشمند

نصب پلاک آبی هوشمند در چه مرحله‌ای است؟

فردانی: میز هوشمند امسال در چند پروژه دارای مصوبه به‌صورت ویژه وارد شد، یکی از آن مصوبات خوب، پلاک آبی هوشمند بود که بودجه این پروژه در سال‌های ۱۴۰۲و ۱۴۰۳ کفاف تمام شدن کار را نداد.

با حمایت شهردار و رئیس کمیسیون هوشمندسازی شورای اسلامی شهر اصفهان و ارائه‌ای که در میز هوشمندسازی انجام شد، بودجه متعلق به پلاک آبی هوشمند افزایش یافت، به‌نحوی که در سال جاری قراردادهای این پلاک در ۱۵ منطقه موجود، بسته شد، همچنین سال آینده اتفاقات خوبی را در این زمینه از حیث خدمات هوشمند مکان‌مند شاهد هستیم؛ این اقدامات در کشور بی‌نظیر است و پرش رو به جلویی در بحث زیرساخت محسوب می‌شود.

هوشمندسازی دو سطح اصلی دارد: یکی زیر ساخت است و دیگری خدمت که اگر درست و کامل اجرا شود، به پیشرفت کشور کمک می‌کند و پلاک آبی هوشمند از این دست اقدامات بود که در سال جاری انجام شد.

 این پلاک‌ها چه قابلیت‌هایی دارد؟

فردانی: این پلاک مجهز به کیوآر ( QR ) کد است که اطلاعات کافی و درستی را در اختیار ما می‌گذارد به طور مثال، اطلاعاتی را درباره سنین جمعیتی در یک محدوده خاص برای ما روشن می‌کند که در نهایت این اطلاعات برنامه‌ریزی شهری را برای مسئولان راحت می‌کند،

در آینده نیز آدرس‌دهی تنها به‌وسیله کیو آر کد (QR کد) انجام می‌شود که یافتن آدرس را برای آتش‌نشانان آسان می‌کند، هم‌چنین برای بحث‌های ممیزی املاک نیز بیان می‌کند که چه صنوفی در شهر است و در کجا قرار دارد و این موارد در تصمیم‌گیری مدیریت شهری بسیار مؤثر است.

البته این موضوع هیچ وقت به‌صورت کامل در هیچکدام از شهرهای ایران انجام نشده است، به همین علت در تهران جلساتی را به هدف تسری این زیر ساخت در کل کشور با دستگاه‌های ملی برگزار کردیم که بیان داشتند، اقدامی که ما در ۱۰ سال برنامه‌ریزی کردیم، اصفهان به‌صورت چراغ خاموش انجام داده‌است.

پلاک آبی هوشمند زیرساخت خوبی برای اطلاع‌رسانی و به‌روزرسانی در زمینه ملک شهروندی و خدمت‌رسانی‌های پیرامونی است‌، به‌طور مثال بحث سرشماری‌های نفوس و مسکن هر پنج سال یک بار با بودجه‌های بسیار زیاد انجام می‌شد؛ اکنون پلاک آبی هوشمند این امکان را دارد، با خود اظهاری، نتیجه مطلوبی از این سرشماری ارائه دهد؛ دوره قبل هم در سال ۹۵ مرکز آمار ایرانیان در تلاش بود، این امکان را رقم بزند، اما زیرساخت مورد نیاز را در اختیار نداشت.

در حال حاضر با وجود زیرساخت و پلاک آبی هوشمند، هر فردی می‌تواند اطلاعات مربوط به خود را در صفحه‌ای شخصی وارد کند که با این اقدام سرعت اهداف ما بالا بیشتر شده است و هزینه‌ها نیز به شدت کاهش پیدا می‌کند.

در حال حاضر پلاک آبی هوشمند در کدام مناطق نصب نشده است؟

فردانی: این پلاک‌ها در مناطق ۲ ،۳، ۶ ،۹ ،۱۱ ،۱۳و ۱۵ شهرداری اصفهان نصب نشده‌است، اما اعتبار بعضی از این مناطق تأمین شده و باید از آن‌ها برداشت صورت گیرد، چراکه در پلاک آبی هوشمند بحث اصلاح نام‌گذاری کوچه‌ها و پلاک‌گذاری مطرح می‌شود.

در سال‌های اخیر شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران موظف به اجرای پروژه‌ای با عنوان «پروژه ملی GNAF» شده است. این پروژه امکان بررسی و صحت‌سنجی یک نشانی فیزیکی به همراه موقعیت و مختصات جغرافیایی آن را در کشور مقدور می‌سازد.

اجرای پروژه پلاک‌های آبی هوشمند در راستای پروژه GNAF است که در آن هر ملکی دارای کدپستی شخصی شد؛ این رویداد برای نخستین‌بار در کشور با همکاری مدیر کل پست استان اصفهان در میز هوشمند انجام و موجب ثبت تمام کد پستی‌های این کلان‌شهر در پلاک آبی هوشمند شد.

 دیگر خروجی‌های میز هوشمندسازی چه بود؟

فردانی: یکی از این پروژه‌ها، اصرو با قرارداد (BOT) بود که چند سال قبل قرارداد آن بسته شد، اما به علت اینکه سرمایه‌گذار داشت و از جنس AVL_AFC بود ( AVL همان مکان‌یابی و منظور از AFC پرداخت الکترونیکی است) چالش‌هایی را به همراه دارد.

پروژه اصرو به علت اینکه هم از طرف سرمایه‌گذار و هم از طرف بهره‌بردار چند وجه داشت، دچار مشکل شد؛ یعنی این پروژه با وجود معاونت حمل‌ونقل ترافیک، مترو، اتوبوسرانی و اصفهان کارت ابعادی زیادی پیدا کرد که موجب پیچیدگی‌های اجتناب‌ناپذیری شد.

برای رفع این مشکلات کمیته فنی، جلسات چهار تا شش ساعته برگزار کرد، اما بعضی از مسائل را با حمایت شهردار در میز هوشمند بررسی کردیم که در نهایت پروژه اصرو به ثمر نشست و مقرر شد در شش ماه دوم سال جاری این پروژه در سطح شهر بهره‌برداری شود.

اطلاع‌رسانی برنامه‌های نوروزی گردشگران از سیاست‌های میز هوشمندسازی است

در حاضر چند خدمت شهرداری به‌صورت غیر حضوری ارائه می‌شود؟

فردانی: ارائه خدمات غیر حضوری زیر ساختی است که سازمان فاوا برای آسایش شهروندان ایجاد کرده است و نمی‌توان آمار دقیقی از ای؛ خدمات ارائه کرد، زیرا زمان استفاده از بعضی سامانه‌ها کوتاه مدت است و از بستر استفاده شهروندان خارج می‌شود.

یکی از خدمات ارائه شده توس، سازمان فاوای شهرداری اصفهان، ساخت اپلیکیشن‌های موجود از جمله «اصفهان من» است که یک فضای لبه شهروندی دارد و نشان می‌دهد همه خدمات داخل شهرداری در اپلیکیشن ارائه نمی‌شود، در نهایت در کمیته فنی با سیاست‌های مورد نظر تصمیم بر این شد که خدمات موجود بر اپلیکیشن را به چند قسمت از جمله خدمات شهروندان، خدمات گردشگران، خدمات پیمانکاران و کارکنان تقسیم کنیم.

هم‌چنین در راستای خدمات غیرحضوری، کیفی‌سازی و تسری در حوزه شهروندی بسیار اهمیت دارد و سازمان فاوای شهرداری اصفهان در تلاش است اپلیکیشنی را برای خدمت به مردم و رفع نیاز آن‌ها آماده کند.

از سیاست‌های دیگر میز هوشمندسازی، اطلاع‌رسانی برنامه‌های نوروزی گردشگران است، زیرا هنگام سفر، زمان و کیفیت بهره‌برداری از آن بسیار اهمیت دارد که با این استراتژی برای گردشگران نوروزی از ماه پیش برنامه‌هایی را آغاز کردیم تا سفر خوبی را به اصفهان تجربه کنند،

از دیگر سیاست‌های سازمان فاوا، اتمام کارها تا قبل از اسفند است، زیرا در این ماه سیستم‌ها در حال آماده‌سازی برای سال بعد است؛ به‌عنوان مثال برنامه‌های گردشگری اصفهان تا آخر بهمن ماه به اتمام می‌رسد و اگر فردی قصد سفر به اصفهان داشت، باید در ماه‌های دی و بهمن ظرفیت‌های ما را بررسی کند.

 علت تعدد سامانه‌های شهرداری چیست؟

فردانی: نبود زیرساخت مناسب علت تعدد سامانه‌ها محسوب می‌شود؛ سازمان فاوا به این نتیجه رسید که «اصفهان من» زیرساختی قدرتمند است که با ایجاد یک درگاه مخصوص، فضای ایده‌آلی برای شهروندان به‌وجود می‌آورد و به این ترتیب فضای سامانه‌ها را تا سال ۱۴۰۳ به سمت یکپارچگی سوق می‌دهد، اما در حال حاضر با وجود اینکه زیر ساختی وجود دارد، سامانه‌های قبل، همچنان مشغول به کار هستند، مانند اصپاک که هم در اصفهان من وهم به صورت جداگانه فعال است.‌

 برای داشتن شهروند هوشمند چه اقداماتی انجام شده است؟

فردانی: هوشمندی در تصمیمات، به فرهنگ مردم بستگی دارد که ارگان‌های فرهنگی باید به این موضوع رسیدگی کنند، اما در مسئله استفاده و کاربرد، باید آموزش‌های ویژه‌ای داشته باشیم؛ هم‌اکنون به‌وسیله تغییر صفحه اصلی «اصفهان من» توانستیم این اپلیکیشن را متناسب با سلیقه کاربران طراحی کنیم؛ شهروندان به وسیله اکوسیستم فناوری، هوشمند هستند، اما ما باید از هوشمندی مردم استفاده کنیم و خدمات را در این بستر اراِئه دهیم.

در زمینه آموزش ،۱۰ کلیپ ۹۰ ثانیه‌ای مربوط به حریم شخصی برنامه‌ریزی و سه یا چهار عدد از این کلیپ‌ها در سال جاری آماده شده است؛ البته شهروندان به بحث حریم شخصی در استفاده یا حضور در فضای مجازی فکر نمی‌کنند و فقط بهره‌برداری از این برنامه‌ها را مدنظر قرار می‌دهند.

اصفهان جزو خلاق‌ترین شهرها در حوزه هوشمندسازی است

 اصفهان در سطح کشور چه جایگاهی به جهت هوشمندی دارد؟ شنیده‌ها بیانگر پیشتازی شهر مشهد است!

فردانی: مشهد جزو پیشتازهای این مسیر است، اما از لحاظ کیفی نمی‌توانیم برتری برای هیچکدام قائل شویم، زیرا این مسیر باید به‌صورت کمی دنبال شود تا شاخص‌های برتری را به‌صورت دقیق مشخص کنیم؛ در حال حاضر سازمان شهرداری‌ها با همکاری شهرداری کلان‌شهرهای اصفهان، کرج و اراک موضوع شاخص‌گذاری در زمینه هوشمندسازی را پیگیری می‌کنند.

در کل می‌توان گفت اصفهان جزو خلاق‌ترین شهرها در حوزه هوشمندسازی است که یکی از خلاقیت‌های آن طرح پلاک آبی هوشمند است، زیرا این پلاک در شهرهای دیگر همچون کرمان و کردستان نیز اجرا شده است، اما هوشمند نیست و این موضوع از خلاقیت سازمان فاوای اصفهان است که با هزینه کمی نسبت به هزینه‌های کل پروژه انجام شده است.

تغییر در نگرش‌ها در مسیر هوشمندی شهر زندگی

دغدغه‌های سازمان فاوا در حوزه هوشمندسازی چیست؟

فردانی: دغدغه‌ها در دو کلید واژه هوشمند سازی، در یکپارچگی و امنیت خلاصه شده است؛ موضوع امنیت بسیار حائز اهمیت است، زیرا دنیا در جنگ سایبری به‌سر می‌برد و ایران به‌عنوان کشوری قدرتمند به شدت مورد حملات سایبری قرار می‌گیرد که از میانگین جهانی بالاتر است، همچنین مسئله بعدی، حرکت دنیا در فضای مجازی است که قابل چشم پوشی نیست.

کلید واژه بعدی یکپارچگی است که کمک می‌کند قوت‌ها را به یک دیگر گره بزنیم و همزمان به دور از دوباره کاری و هزینه‌های اضافی گام برداریم؛ در این راستا دو اتفاق را با هماهنگی معاونت برنامه‌ریزی، شهردار اصفهان، شورای اسلامی شهر و رئیس کمیسیون هوشمندسازی پیش می‌بریم به این صورت که وقتی می‌خواهیم به چیزی هویتی بیشتر از قبل بدهیم، ساختار و فرایند و نگاه‌ها باید تغییر کنند.

تغییر از نگاه‌ها آغاز می‌شود و گویی تا حدودی به عمل نزدیک شده است، زیرا شهردار سه اولویت فرهنگ، محلات و هوشمندسازی را مطرح می‌کند و نشان دهنده آن است که تغییر در نگرش‌ها رخ داده است؛ برای اجرای تغییرات دوم، سوم و چهارم ساختار باید ارتقا و تقویت پیدا کند، زیرا با سازمان ۹۰ نفره این بار سنگین به ثمر نمی‌رسد، البته استراتژی این نیست که همه بار را سازمان فاوا به دوش بکشد.

روش پیشنهادی «فاوا پلاس» به معنی استفاده از تمام ظرفیت‌ها در حوزه فاوا است، یعنی بخش خصوصی، دانشگاه‌های اصفهان، تهران، ایران، خارج از ایران به کمک ما بیایند؛ نکته مهم دیگر در این موضوع ارتقای جایگاه، تقویت ساختار و اصلاح فرایند ها است و از مهم‌ترین مسائلی که ما از آن غفلت می‌کنیم این است که فرایند را هوشمند می‌کنیم.

اگر اصلاح فرایند را با نگاه هوشمندسازی انجام ندهیم، موفقیت‌ها در حد بهبودهای کوچک باقی می‌ماند، ما در دوره‌ای هستیم که باید از فناوری انتظار تحول داشته باشیم، یعنی فناوری را تنها در حد بهبود موردی نبینیم و بدانیم اگر کسب و کارها با فناوری پیش نروند، در نهایت حذف می‌شوند.

 برای ارتقای امنیت سامانه‌های شهرداری چه برنامه‌ای دارید؟

فردانی: یکی از موضوعات مهم کشور در خصوص هک و امنیت است که در حیطه فعالیت شهرداری قرار دارد؛ اهمیت این موضوع همچون اهمیت گمرک برای جلوگیری از ورود غیرقانونی به کشور است، در امنیت سواد آی‌تی حائز اهمیت است، در این راستا یکی از پروژه‌های شهرداری تحول نگرشی و سواد آی‌تی در این سازمان است.

اگر بخواهیم محصولی به هر نوعی در دیتا سنتر قرار گیرد، باید قبل از آن کدنویسی و امنیت آن انجام و بررسی شود و بعد در دیتاسنتر قرار گیرد؛ به‌طور مثال سامانه‌هایی در شهرداری طراحی می‌شود و انتظار می‌رود که در دیتا سنتر قرار گیرد، اما در ابتدا باید امنیت آن مورد بررسی قرار گیرد.

خط مشی شهرداری اصفهان برای امنیت سایبری چیست؟

فردانی: خط مشی امنیت سایبری شهرداری اصفهان تهیه و در قالب پروتکل تسری امنیت برای مجموعه شهرداری ارسال شده است؛ در این راستا نقشه راه آموزش امنیت سایبری برای کارکنان شهرداری تهیه، تصویب و به معاونت برنامه‌ریزی ارسال شد.‌

امنیت هر سازمان ابتدا باید تأمین شود، البته در سازمان فاوا امنیت سایبری نیاز به بهبود دارد؛ وظیفه شورا و مدیریت شهری است که این امنیت را فراهم کند، زیرا سازمان بدون امنیت سایبری همانند ساخت خانه بدون در و حفاظ است.

دیدگاه سازمان فاوا به فناوری جدید راهبردی است؟

فردانی: اصلاح نگرش باید در استانداردهای کوبیت و ITIL انجام شود به این معنا که باید بررسی کرد نگاه به فناوری جدید ابزاری است یا راهبردی؛ اگر این نگاه ابزاری باشد سرویس‌دهی نیز در حد ابزار انجام می‌شود، اما انتظار شهردار نگاه راهبردی به سازمان است.

در امنیت شبکه شهرداری سه سطح مهم، حساس و حیاتی با پروتکل‌های مشخص داریم؛ سازمان فاوا بعضی زیر ساخت‌های مهم از جمله انرژی اتمی نطنز را دارد که جزو سطح حیاتی به شمار می‌رود.

پس از اتفاقات سال ۹۸ و ۹۹، شهرداری‌های کلان‌شهرها در سطح حیاتی بالاترین سطح امنیت سایبری را ایجاد کردند و بر اساس این سطح ما باید بحث امنیت را در شهرداری داشته باشیم، این در حالی است که هم‌اکنون هر سازمانی قبل از بررسی امنیت نرم‌افزار خریداری و به شبکه شهرداری وصل می‌کند و موجب بروز آسیب‌های در سطح ملی می‌شود.

نگاه ساختاری سازمان‌ها تکه کردن ای تی نیست، در این راستا کمیته راهبردی امنیت سایبری با ریاست شهردار ماهی یکبار و کمیته فنی اجرایی امنیت سایبری از سوی سازمان فاوا هر هفته به غیر از هفته‌ای که با شهردار جلسه داریم برگزار می‌شود.

در حال حاضر سطح تعامل و تبادل اطلاعات بین سازمان فاوای شهرداری اصفهان با همتایان خود در سایر کلان‌شهرهای کشور چگونه است؟

فردانی: کلان‌شهرها به‌واسطه مجمع شهرداران کلان شهرهای کشور با یکدیگر ارتباط خوبی دارند؛ باتازگی نیز کلان‌شهرها از اصفهان بازدید داشتند که شهردار در آن جلسه بیان کرد هوشمند سازی یک الزام است و اگر بخواهیم در این مسیر حرکت کنیم، دیگر در چهارچوب سازمان فاوا نیست و فاوا باید برای یکپارچگی بیشتر به یک معاونت قوی تبدیل شود، زیرا این سازمان به‌جهت بزرگی و امنیت با تمام ارگان‌های شهرداری در ارتباط است.